Kıbrıs'ta Hangi Dil Konuşuluyor?

Dil ve kültür bakımından oldukça zengin bir yer olan Kıbrıs, tarih boyunca farklı dillere ev sahipliği yapmıştır. Her devirde farklı dillerin konuşulduğu ve farklı kültürlerin yer aldığı Kıbrıs, Akdeniz’de önemli bir rol oynar. 

Osmanlı döneminden bu yana fazlasıyla ön plana çıkan bu ada, çok çeşitli uygarlıkların hâkimiyeti altına geçtiği için günümüzde zengin bir dil çeşitliliği karşımıza çıkar. Bu nedenle Kıbrıs'ta hangi dil konuşuluyor sorusu kafa karıştıran ve cevabı oldukça merak edilen konular arasında kendine yer bulur. 

Her ülkede olduğu gibi Kıbrıs adasında da kabul edilmiş olan resmi bir dil vardır ancak adada iki farklı ülke yer aldığı için bu ülkelerin kendine özgü resmi dilleri bulunur. Güney ve Kuzey olarak ikiye ayrılan Kıbrıs adası, iki ayrı ülkeye ev sahipliği yaptığı gibi iki ayrı resmi diliyle de ön plana çıkar. 

Kuzey ve Güney Kıbrıs’ta Dil Farkı

Pek çok açıdan farklılık gösteren Kuzey ve Güney Kıbrıs’ta iki farklı kültür karşımıza çıkar. Gelenek ve göreneklerin birçok açıdan farklı özelliklerle ortaya çıkması KKTC dilinin çeşitlenmesine de neden olur. 

Birinci Dünya Savaşı sırasında gayri resmi olarak İngilizlerin topraklarına giren Kıbrıs adasında o dönemde hem Rumlar hem de Türkler vardı ve hepsi karışık şekilde yaşamaktaydı. Birbiriyle yaşamayan Kıbrıslı Rumlar ile Kıbrıslı Türkler, birlikte yaşamak istemediği için adaya büyük bir karmaşa hâkimdi. Türkiye, Kıbrıslı Türkler için güvenli bölge oluşturmak adına Kıbrıs Barış Harekâtını düzenleyerek kuzey ve güney olmak üzere adayı ikiye ayırmıştır. İkiye ayrılan Kıbrıs’ın kuzey tarafında Kıbrıslı Türkler, güney bölümünde ise Kıbrıslı Rumlar yaşamaktadır. Günümüzde Kıbrıslı Rumlar Yunanistan’a bağlı olarak yaşamını sürdürür. 

Bu ayrım nedeniyle Kıbrıs’ta hangi dil konuşuluyor sorusunun cevabı fazlasıyla merak edilir. Kuzey Kıbrıs’ta resmi dil Türkçe iken Güney Kıbrıs’ta resmi dil Yunancadır. Bununla birlikte halk arasında Rumca başta olmak üzere çok çeşitli diller de konuşulur. Zengin bir kültürün yer aldığı adada dil çeşitliliği de fazladır. Çoğu kişi Rumcayla Yunancanın aynı olduğunu düşünür. Ancak iki dil arasında belirgin farklılıklar da mevcuttur. 

Kuzey Kıbrıs'ta Konuşulan Diller

Kıbrıslı Türklerin yaşadığı Kuzey Kıbrıs’taki resmi dil Türkçedir. Halk arasında yaygın olarak konuşulan dil de Türkçe olarak karşımıza çıkar. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin dili Türkçe olmasına rağmen Kıbrıslı Türkler tarafından konuşulan Türkçe ile Türkiye’de konuşulan Türkçe aynı dil yapısına sahip olsa da diller arasında farklı bir diyalekti bulunur. Bununla birlikte iki grup arasında herhangi bir iletişim sorunu yaşanmaz. 

Kuzey Kıbrıs’ta yaşayan çok sayıda Kıbrıslı kendi arasında İngilizce de konuşarak anlaşır. Daha önce Birleşik Krallıkta yaşamış olan Kıbrıslılar bu dile oldukça aşina olduğu için aralarında İngilizce iletişim kurmayı tercih eder. Bu dil Kıbrıs okullarında da öğretilir. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti dili Türkçe olmasına rağmen bölgede yaşayan halk arasında sadece İngilizce değil; Yunanca, Rusça ve Almanca gibi diller de yaygın olarak konuşulur. 

Kuzey Kıbrıs Türkçesi ile ilgili Merak Edilenler

Kıbrıs dili nedir sorusu kadar Kuzey Kıbrıs Türkçesi nasıldır sorusu da sıklıkla gündeme gelen konulardandır. Kıbrıs Türkçesi, Kıbrıs’ta yaşayan Türkler tarafından konuşulan Türkçe ağzıdır. Bazı açılardan farklılık gösterse de genel olarak Türkiye Türkçesiyle benzerlik gösterir ve her iki halk arasında iletişim konusunda herhangi bir sorun yaşanmaz. 

İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu ağızlarının bir uzantısı olarak vurgulanan Kıbrıs dili Türkçesi, çok çeşitli konularda birbirine benzese de birebir aynı değildir. Kıbrıs şivesi cümleler içeren bu Türkçenin yazılı bir standardı bulunmaz ancak okullarda, meclis ortamında, resmi dairelerde ya da radyo ve televizyon alanında yaygın olarak konuşulur. 

Kıbrısça olarak da ifade edilebilen Kıbrıs ağzının Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde kendine özgü, saygın bir yeri vardır. Türkiye’de ağız farklılıklarının yarattığı intibanın aksine Kıbrıs’ta bu özgü dil yazılı dilde de kendini belli eder. Yazılı anlatımlarda standart yazı dilinden sapan öğrenciler ve çalışanlar, Kıbrıs ağzının geniş bir kitleye yayılmasına zemin hazırlar. Bu nedenle 1974 sonrasında Kıbrıs’a yerleşen Türkler bile Kıbrıs ağzından etkilenir. 

Kuzey Kıbrıs Türkçesinin Ayırt Edici Özellikleri 

Günümüzde oldukça merak edilen Kıbrıs dili, Kıbrıs Türkçesi yani Kıbrıs lehçesi olarak da bilinir. Kıbrıslılara özgü olan bu konuşma şekli Türkçeyle çok benzer olsa da pek çok açıdan farklılık gösterir. Kuzey Kıbrıs Türkçesinin ayırt edici özelliklerinin başında ise devrik cümlelerden oluşması gelir. Bunun en temel sebebi ise İngilizceden Türkçeye yapılan çevirilerde cümlelerin devrik olmasıdır. 

Osmanlı döneminde ada İngilizlere kiralandığı için Kıbrıslılar İngiliz sömürgesinde kalmıştır. Bu nedenle Kıbrıslılar İngilizce, Türkçe ve Rumca konuşarak yaşamlarını sürdürüyorlardı. Bu durum Kıbrıs’ta konuşulan dil üzerinde fazlasıyla etkili olmuştur. Örneğin; “Napan be gardaş? Gezdirin gendini?” ifadesi Kıbrıs’ta sıklıkla karşımıza çıkar. Bu iki cümlenin Türkçedeki karşılığı aslında “Nasılsın? Geziyor musun?” şeklindedir. 

Kıbrıslılar nasıl konuşur denildiğinde akıllara ilk olarak uzun ünlülerin kısa söylenmesi de gelir. Arapça-Farsça alıntı kelimelerde yer alan uzun ünlüler, Kıbrıslılar tarafından uzatılmaz ve bu durum Kıbrıs ağzının ayırt edici özelliklerinden biri haline gelir. Bu durum üzerinde adaya üst üste gelen göçlerin etkisi vardır. Bunun yanı sıra özellikle Rumcanın etkisi yadsınamaz kadar fazladır.  

Kıbrıs dili nedir, özellikleri nelerdir gibi sorular bu alanda pek çok çalışmanın yapılmasına da neden olmuştur. Kıbrıs ağızlarıyla ilgili ilk bilimsel çalışma ise 1963 yılında Hasan Eren’in bildirisidir. Bu çalışmaya göre Kıbrıs lehçesinin oluşumunda ilk olarak Konya ve yöresinden yapılan göçler etkili olmuştur. Ayrıca Antalya, İçel, Alanya gibi şehirlerden Kıbrıs’a yapılan göçler de lehçenin oluşumunu fazlasıyla etkilemiştir. 

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin Resmi Dili

Kıbrıs hangi dili konuşuyor sorusu kadar Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin resmi dili de araştırılan konular arasındadır. Kıbrıs adasında iki farklı ülke olduğu için iki ayrı resmi dil de mevcuttur. Güney Kıbrıs’ta resmi dil Yunanca iken Kuzey Kıbrıs ana dili Türkçedir. 

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Anayasası doğrultusunda belirlenen ve Kuzey Kıbrıs'ın tek resmi dili olan Türkçe, günlük hayatta da halk arasında yaygın olarak kullanılır. Bununla birlikte Kıbrıslılar kendine özgü bir lehçeye sahiptir. Türkçeyle benzerlik gösterse de bu lehçenin pek çok açıdan farklılıkları mevcuttur. 

Günlük hayatta Kıbrıs Türkleri Kıbrıs Türkçesi konuşurken Kıbrıs Rumları Kıbrıs Rumcası konuşur. Bu tür yerel ağızlar resmi kurumlarla da kendini belli eder. Bu nedenle hem eğitim kurumlarında hem de resmi dairelerde Kıbrıs lehçesinin izlerini görmek mümkündür. 

Avrupa Konseyi Bölgesel Diller ve Azınlık Dillerini Koruma Antlaşması’na göre ise Ermenice azınlık diller arasında kabul edilir. Bunun yanı sıra Kıbrıs Marunileri tarafından konuşulan Kıbrıs Arapçası da karşımıza çıkar. Ayrıca Gurbet halkı tarafından konuşulan Gurbetçeden de sıklıkla bahsedilmesine rağmen bu filin kurumsal açıdan tanınması söz konusu değildir. 

Güney Kıbrıs'ta Konuşulan Diller

Kıbrıs da hangi dil konuşuluyor sorusu gündeme geldiğinde Kuzey ve Güney Kıbrıs’taki sistemin farklılığı karşımıza çıkar. Kuzey Kıbrıs’ta resmi dil Türkçe iken Güney Kıbrıs’ta Yunancadır. Bununla birlikte halk arasında konuşulan dil ise daha çok Kıbrıs Rumcası ve Türkçesi olur. Kıbrıs’a özel lehçenin öne çıktığı bu diller, orjinal yani resmi dildeki halleriyle benzerlik gösterdiği için herhangi bir karışıklık söz konusu olmaz. 

Türkler Kıbrıs Türkçesini rahatlıkla anlarken Kıbrıslı Rumlar da Kıbrıs Rumcasını anlama konusunda herhangi bir sorun yaşamaz. Bazı kaynaklarda Güney Kıbrıs dilinin Rumca olduğu görülebilir. Bunun temel nedeni ise birçok kişinin Rumcayla Yunancanın aynı olduğunu düşünmesidir. Ancak bu iki dil birbirinden farklıdır ve aralarında ciddi anlamda ayırt edici özellikler bulunur. 

Güney Kıbrıs’ta en çok kullanılan dil Rumca iken ikinci dil İngilizcedir. Bununla birlikte Güney Kıbrıs’ta Türkçe dilinin kullanılmadığı bilinmelidir. Kıbrıs Cumhuriyeti olarak bilinen adanın ikiye ayrı ülkeye ayrılması ve bu iki ülke arasında dil farklılığının olması ise Kuzey Kıbrıs’ta genel olarak Kıbrıslı Türklerin, Güney Kıbrıs'ta ise Kıbrıslı Rumların yaşamasıdır. Bu durum halk arasında konuşulan dillerin değişmesine neden olur. 

Adanın genel olarak Kıbrıs Cumhuriyeti olarak kabul edilmesine ise diğer tüm ülkelerin aksine Türkiye ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti karşıdır. Bunun yerine Türkiye adanın güney kısmını Güney Kıbrıs Rum Yönetimi olarak kabul eder. 

Yemekleri, müzik tarzı, insanların karakter yapısı gibi birçok unsur Türklerinki ile benzerlik gösterse de dil bakımından farklılık gösteren Güney Kıbrıs’ta Yunanca yaygın olarak konuşulsa da Kıbrıs Rumcası konuşanlar da oldukça fazladır. Ayrıca adaya gelen turist sayısı da fazla olduğu için diğer dillere de önem verilir. Özellikle İngilizce kullanımı çoktur ve okullarda İngilizce eğitim ön plana çıkar. Resmi bir dil olmamasına rağmen İngilizce her yerde karşımıza çıkan bir dildir. 

Kıbrıs'ta İngilizce Konuşuluyor mu?

Resmi dilleri Türkçe ve Yunanca olan Kıbrıs adasının Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde Türkçe iken Güney Kıbrıs’ta Yunancadır. Bununla birlikte Kıbrıslılar hangi dili konuşuyor sorusunun cevabı ise oldukça karmaşıktır. Kıbrıslı Rumlar halk arasında Kıbrıs’ın Rumca lehçesini kullanırken Kıbrıslı Türkler de Kıbrıs’ın Türkçe lehçesini tercih eder. Bu diller resmi yerlerde de etkiye sahiptir. Bu dillerin lehçeleri anadillerle farklılık gösterse de aynı zamanda oldukça benzerdir ve insanlar birbirlerini anlama konusunda zorluk yaşamaz. Türkiye’den Kıbrıs’a giden Türkler Kıbrıs’ın Türkçe lehçesini kolaylıkla anlar. 

Kıbrıs ta hangi dil konuşulur sorusu gündeme geldiğinde ister istemez İngilizce dilinin adadaki konumu da merak edilir. Adanın resmi dilleri Türkçe ve Yunanca olmasına rağmen İngilizce konuşanların sayısı da oldukça fazladır. Kıbrıslıların yüzde seksenden fazlası ikinci dil olarak İngilizce konuşur. Bu nedenle okullarda da İngilizce eğitimine önem verilir. İngilizcenin ardından Kıbrıs’ta konuşulan en yaygın dillerden biri de Rusça olur. 

En son yapılan araştırmalara göre de Kıbrıs’ta konuşulan dillerin yoğunluğunu görmemiz mümkündür. Kıbrıs Cumhuriyeti 2011 yılı nüfus sayımına göre nüfus 840.407 kişiden oluşurken;

• Anadili Yunanca olan 679.883 kişi, 

• Anadili İngilizce olan 34.814 kişi, 

• Anadili Rumence olan 24.270 kişi, 

• Anadili Rusça olan 20.984 kişi,

• Anadili Bulgarca olan 18.388 kişi mevcuttur. 

Ancak 1974 yılındaki Kıbrıs Harekâtı’nın ardından Kıbrıs adası ikiye bölündüğü için konuşulan diller açısından da ada homojen iki farklı bölgeye ayrılmıştır. Bu noktada Türkçenin konuşulduğu yer Kuzey Kıbrıs olurken Rumcanın konuşulduğu yer Güney Kıbrıs olarak belirlenmiştir. Tarihi açıdan da bu diller birbirini fazlasıyla etkilediği için Kıbrıs Rumcası ile Kıbrıs Türkçesi gibi lehçeler karşımıza çıkar.